wrażenia

Dziecko nadreaktywne

(„o nie!”)

Dziecko podreaktywne

(„nuda”)

Dziecko poszukujące wrażeń sensorycznych

(„więcej!”)

dotyk

-unika dotykania i bycia dotykanym przez przedmioty i innych ludzi

- na ubrudzenie się, niektóre ubrania i pożywienia oraz na niespodziewane lekkie dotknięcia reaguje odpowiedzią „walcz lub uciekaj”

- unikanie dotykania zwłaszcza w okolicach głowy i twarzy (podczas zabiegów higienicznych),

- unikanie obcinania paznokci;

- unikanie ubrań z niektórych materiałów, pościeli, ręczników;

problemy z kontrolą w zakresie motoryki małej np. palców przy wykonywaniu ruchów precyzyjnych typu wycinanie, rysowaniu, pisanie;

- jest nieświadome tego, że ma brudną buzię, ręce i ubrania;

- może nie wiedzieć, czy zostało dotknięte;

- nie zauważa jak się czuje;

- różne rzeczy często upuszcza;

- słabe reakcje na ból (zadrapania, siniaki, ukąszenia komarów);

-dziecko krzywdzi innych lub zwierzęta podczas zabawy, nie rozumie, że ktoś może odczuwać ból;

- trudności z planowaniem i wykonywaniem ruchu bez kontroli wzrokowej;

- bałaganienie podczas jedzenia, brudzenie się;

- wyrzuca z pojemników zabawki i celowo w nich grzebie;

- żuje niejadalne rzeczy; 

- pociera się o ściany i meble;

- wpada na inne osoby

- ograniczone słownictwo i wyobraźnia;

ruch i poczucie równowagi

(przedsionek) 

- nie lubi ruchu i tego, by ktoś je poruszył z zaskoczenia

- unika zmian w ułożeniu głowy (podczas ćwiczeń np. przewrotów, zwisów głową w dół)

- czuje się mało bezpiecznie, boi się upaść albo stracić równowagę

- stoi mocno obiema nogami na ziemi

- cierpi na chorobę lokomocyjną

-obawa przed otwartą przestrzenią, lęk wysokości.

-nie zauważa, albo nie ma nic przeciwko temu, że ktoś je porusza;

-opóźnione lub brak reakcji obronnych podczas upadku;

- ma kłopoty z rozpoczęciem działania, ale kiedy już to zrobi, wówczas np. huśta się przez długi czas i nie robi mu się od tego niedobrze;

- bardzo lubi szybki i obrotowy ruch, od którego może nie robić mu się niedobrze;

- nieustannie się porusza, wierci, przyjmuje pozycje do góry nogam;i

- jest śmiałe, ryzykuje;

- chodzenie po krawężnikach;

postawa ciała i kontrola mięśni

((propriocepcja)

- może być usztywnione i nieskoordynowane

- unika zabaw, dzięki którym mięśnie odbierają wrażenia sensoryczne

- nie ma wewnętrznego imperatywu do ruchu i zabawy;

-niskie napięcie mięśniowe;

-ożywia je aktywność fizyczna polegająca na pchaniu, ciągnięciu, podnoszeniu i noszeniu ciężkich przedmiotów;

-tendencja do pozostawania długo w jednej statycznej pozycji (przed telewizorem lub komputerem);

- zabawy typu przepychanie się, siłowanie, rozciąganie, zwisy, dźwiganie;

- dziecko lubi być przytulane, ściskane.

-skakanie z dużych wysokości, przewracanie się, obijanie o przedmioty, ściany, ludzi;

wrażenia

Dziecko nadreaktywne

(„o nie!”)

Dziecko podreaktywne

(„nuda”)

Dziecko poszukujące wrażeń sensorycznych

(„więcej!”)

wzrok

-jest nadmiernie podekscytowane, gdy w polu widzenia pojawia się zbyt dużo elementów (zabawek lub ludzi)

- zasłania oczy, unikanie kontaktu wzrokowego;

- nie uważa podczas pracy przy biurku

- nadmiernie reaguje na jasne światło

-jest zawsze czujne i w stanie pogotowia, jest ożywione, podminowane

- ignoruje nowe bodźce wzrokowe, na przykład przeszkody pojawiające się na jego drodze

- niezwracanie uwagi na bodźce wzrokowe, słaba spostrzegawczość;

-zdarza się, że nie odwraca się od jasnego światła

- wpatruje się w twarze i różne przedmioty, robiąc jednocześnie wrażenie, że ich nie zauważa

- szuka miejsc, które stymulują je wzrokowo, przygląda im się przez długi czas

- jest przyciągane przez błyszczące, poruszające się przedmioty oraz jasne, migoczące światło

słuch

- zasłania uszy, odcinając dźwięki i ludzkie głosy

-narzeka na hałasy (np. odgłos odkurzacza, suszarki ), które nie przeszkadzają innym

- ignoruje zwyczajne dźwięki i głosy, ale może się „włączyć” w wyniku głośnych muzycznych rytmów albo niespodziewanych lub blisko pojawiających się głośnych hałasów

-lubi głośne dźwięki, głośno nastawiony telewizor, muzyka 

- uwielbia tłum i hałaśliwe, ruchliwe miejsca ( markety, sale zabaw ) 

- dziecko samo mówi i śpiewa głośno, donośnie.

węch

-nie lubi zapachów (na przykład dojrzałych bananów)

-zauważa zapachy, których inni nie wyczuwają

-może nie zdawać sobie sprawy z nieprzyjemnych zapachów

- nie potrafi wyczuć zapachu swojego posiłku

-poszukuje silnych zapachów, nawet tych, które są nieprzyjemne

-wącha jedzenie, ludzi, przedmioty

smak

-zdecydowanie nie toleruje niektórych konsystencji i temperatur pokarmów

-podczas posiłków może się krztusić

-może jeść ostro przyprawione pokarmy bez żadnej reakcji

-może lizać, bądź smakować niejadalne przedmioty, takie jak ciastolina, czy zabawki

-może preferować bardzo mocno przyprawione, lub bardzo gorące pokarmy

wrażenia

Dziecko z zaburzeniami dyskryminacji sensorycznej („że jak?”)

dotyk

- nie potrafi stwierdzić, w którą część ciała zostało dotknięte

- posiada słabą świadomość własnego ciała, 

- nie potrafi nazwać przedmiotu na podstawie dotyku (bez jego oglądania)

- ubiera się niezdarnie, wyjątkowo niezgrabnie radzi sobie z guzikami, klamerkami itd.

-nieudolnie posługuje się sztućcami

- bałaganienie podczas jedzenia, brudzenie się;

- niechlujny wygląd (opuszczone spodnie, rozwiązane buty…);

-może mieć kłopoty z przetwarzaniem wrażeń związanych z bólem i temperaturą, np. z ocenianiem, czy mu zimno czy gorąco 

ruch i poczucie równowagi

-nie czuje, że upada, zwłaszcza, gdy ma zamknięte oczy;

-czuje dezorientację po obracaniu, zmianie kierunków albo pozycji innej niż stanie obunóż na ziemi w pozycji wyprostowanej

- dziecko może nie potrafić stwierdzić, że ma już dość ruchu (huśtania, obracania).

pozycja ciała i kontrola mięśni

-może nie znać swojego ciała, nie posiadać „wewnętrznych oczu”;

-jest niezdarne, może mieć kłopoty z właściwym ustawianiem rąk i nóg podczas ubierania, z pedałowaniem;

-podczas interakcji z innymi obija się o nich, wpada na nich;

- zbyt mocne lub zbyt słabe trzymanie ołówka/długopisu;

- psucie przyborów szkolnych zabawek, spinek do włosów;

wzrok

-ma trudności z rozróżnianiem podobieństw i różnic na obrazku, napisanymi słowami, przedmiotami i twarzami;

- słabe rozumienie opozycji góra – dół, przód – tył, przed – po…;

-w kontaktach międzyludzkich nie potrafi interpretować wyrazu twarzy, gestów;

-ma trudności z zadaniami o charakterze wzrokowym, takimi jak ocenianie położenia obiektów (także siebie) w przestrzeni;

-ma trudności z poruszaniem się bez wpadania na różne przedmioty;

- mylenie w czytaniu i zapisie liter podobnych b-d, n-u, w-m oraz wyrazów podobnych: kos-sok;

słuch

-trudności z zauważaniem różnic między dźwiękami, zwłaszcza spółgłoskami kończącymi wyrazy;

-nie potrafi powtórzyć ani stworzyć rymów;

-śpiewa fałszując;

-szuka wzrokiem wskazówek u innych osób, ponieważ instrukcje werbalne mogą być dla niego mylące;

-ma kiepskie umiejętności słuchowe, np. nie potrafi wyłonić głosu nauczyciela z panującego gwaru, ani skupić się na jednym dźwięku;

węch i smak

- nie potrafi rozróżnić konkretnych zapachów, np. cytryny, octu, czy mydła;

-nie potrafi rozróżnić smaków, ani zauważyć, czy jedzenie jest zbyt ostre, słone lub słodkie;

-może wybierać pokarmy w oparciu o ich wygląd.

Umiejętności motoryczne o podstawie sensorycznej

Dziecko z zaburzeniami posturalnymi („jestem zbyt zmęczony”)

elementy składowe ruchów

-problemy z planowaniem motorycznym;

-zbyt duże lub zbyt małe napięcie mięśniowe;

-słabo chwyta przedmioty;

-z trudnością staje w pozycji wyprostowanej i ją utrzymuje;

-ma problemy z pełnym zginaniem i rozprostowywaniem kończyn;

-garbi się, siedzi niedbale;

-z trudnością unosi swoje ciało do raczkowania;

równowaga

-łatwo traci równowagę podczas chodzenia lub zmiany pozycji ciała;

-potyka się „o powietrze”;

koordynacja obustronna

-ma problemy z jednoczesnym wykorzystywaniem obu stron ciała podczas skakania, chwytania piłki, trzymania się huśtawki lub jej odpychania;

- problemy z integracją obustronną (dzieci słabo biegają, nie potrafią nauczyć się pedałowania na rowerze, przeskakiwania z nogi na nogę, wchodzenia na drabinkę);

-trudno mu skoordynować ręce tak, by jedna pomagała drugiej (np. trzymać kartkę i jednocześnie ciąć ją nożyczkami albo trzymać kubek i jednocześnie nalewać do niego napój);

koordynacja w obrębie jednej strony

-może nie preferować jednej ręki;

-sięga po przedmioty, posługuje się widelcem lub długopisem zarówno prawą, jak i lewą ręką;

- podczas posługiwania się przedmiotami może przekładać je z ręki do ręki;

przekraczanie linii środkowej ciała

-może mieć trudności z używaniem ręki, stopy, bądź oka po przeciwnej stronie ciała, np. podczas malowania jedną ręką bądź czytania- przy przekraczaniu linii środkowej przebiegającej przez kartkę;

-słabe wyczucie stron ciała, różnicowanie prawa-lewa;

Umiejętności motoryczne o podstawie sensorycznej

Dziecko z dyspraksją („nie potrafię tego zrobić”)

elementy składowe praksji

-może mieć problemy z zaplanowaniem nowego złożonego działania, zaplanowaniem poszczególnych etapów działania i dopasowaniem do nich ruchów ciała, przeprowadzeniem wieloetapowego planu działania;

- może być niezdarne, niezręczne, pozornie nieostrożne (nawet, gdy stara się uważać) i mieć skłonności do wypadków;

planowanie dużej motoryki

- może mieć słabą koordynację motoryczną i niezgrabnie poruszać się między meblami albo na placu zabaw pełnym dzieci;

-ma kłopoty w poruszaniu się po schodach, na torach przeszkód, na sprzętach na placu zabaw;

-ma trudności z działaniem angażującym większe mięśnie, takimi jak chodzenie, maszerowanie, raczkowanie, czy obracanie się wokół własnej osi;

-zdolność opanowywania nowych umiejętności motorycznych (np. przeskakiwania) może pojawić się znacznie później niż pozostałe zdolności;

-niezdarność i niezgrabność ruchowa (potykanie się, wpadanie na przedmioty);

planowanie małej motoryki: dłonie

--może mieć trudności z zadaniami manualnymi, takimi jak: rysowanie, pisanie, posługiwanie się guzikami, otwieranie torebek z przekąskami, używanie sztućców, zabawa układankami, układanie klocków i ich sprzątanie;

planowanie małej motoryki: oczy

-może mieć trudności z jednoczesnym używaniem obojga oczu, śledzeniem przedmiotów, skupianiem wzroku, przenoszeniem wzroku z przedmiotu bliższego na dalszy;

-może mieć problemy z przepisywaniem z tablicy, trzymaniem się czytanego miejsca w książce i organizowaniem przestrzeni na biurku;

-może mieć niechlujne pismo i złą koordynację wzrokowo- ruchową w trakcie rysowania, wykonywania prac plastycznych, budowania z klocków, czy zawiązywania butów;

planowanie małej motoryki: usta

- może mieć jako niemowlę problemy ze ssaniem, później piciem przez słomkę, jedzenie, żuciem, czy przełykaniem, robieniem baniek mydlanych i oddychaniem, utrzymywaniem zamkniętych ust;

-może się nadmiernie ślinić;

-może mieć problemy z poprawną wymową i zrozumiałym wypowiadaniem się.